In Oostenrijk winnen stekkerklare balkoncentrales aan populariteit. Deze mini-PV-installaties stellen bewoners van huur- en koopappartementen in staat om zelf zonne-energie op te wekken en zo energiekosten te besparen. Maar net als in Duitsland zijn er bepaalde voorschriften – met name de vraag over de aanmelding van een dergelijke installatie. Wanneer moet men in Oostenrijk een balkoncentrale aanmelden, waar meldt men deze en welke wettelijke regels gelden er in 2025? Deze gids beantwoordt de belangrijkste vragen voor particulieren die een balkon-PV in Oostenrijk willen gebruiken.
Inleiding: mini-zonne-installaties voor thuis
Een balkoncentrale (ook plug-in-fotovoltaïsche installatie, stekker-zonne-installatie of mini-PV-installatie genoemd) bestaat meestal uit één of twee zonnepanelen en een omvormer, die de geproduceerde gelijkstroom omzet in huishoudelijke wisselstroom. De installatie wordt eenvoudig via een geschikte wandcontactdoos op het huisnetwerk aangesloten – een ongecompliceerde oplossing om eigen zonne-energie te gebruiken. In Oostenrijk zijn dergelijke plug-in-installaties sinds enkele jaren uitdrukkelijk toegestaan. Het maximale terugleververmogen is beperkt tot 800 Watt , wat ongeveer overeenkomt met het gelijktijdig gebruik van een kookplatenpaar of meerdere computers. Deze 800 W heeft betrekking op het omvormervermogen; het zonnepaneelvermogen mag hoger liggen, zolang de omvormer beperkt is tot 800 W uitgang (doorgaans hebben balkoncentrales modulecapaciteiten tot ~1500–2000 Wp) .
Door overheidsprikkels en wetswijzigingen zijn balkoncentrales de laatste tijd sterk gestimuleerd. Zo is sinds 1 januari 2024 de btw op PV-installaties tot 35 kWp komen te vervallen – daarmee zijn ook balkon-PV-installaties vrijgesteld van btw . Bovendien zijn er juridisch enkele hindernissen weggenomen, bijvoorbeeld wat betreft de toestemming van woningeigenaren (daarover later meer). De aanschaf van een balkoncentrale is dus financieel aantrekkelijker en juridisch eenvoudiger geworden, wat de grote interesse verklaart.
Ondanks de vereenvoudigde randvoorwaarden zijn er echter meldingsplichten die men moet kennen. In het volgende gedeelte bekijken we wat de wetgeving in Oostenrijk voorschrijft en waar men zijn balkoncentrale moet aanmelden.
Wettelijke situatie en meldingsplicht in Oostenrijk
In Oostenrijk is de juridische situatie voor balkoncentrales relatief burgervriendelijk vormgegeven. Een kleine plug-in-PV-installatie tot 800 W kan praktisch elk huishouden installeren, zonder ingewikkelde vergunningen. Belangrijk is echter dat men de netbeheerder tijdig informeert. Concreet geldt: voor stekkerklare PV-installaties tot 800 W is geen officiële vergunning vereist, maar er bestaat wel een meldingsplicht bij de netbeheerder . Dat betekent dat voordat de balkoncentrale in gebruik wordt genomen, de verantwoordelijke elektriciteitsnetbeheerder hiervan op de hoogte moet worden gesteld.
Wanneer melden? Wettelijk voorgeschreven is een kennisgeving minstens twee weken vóór ingebruikname van de installatie . Deze termijn moet de netbeheerder de gelegenheid geven om bijvoorbeeld de elektriciteitsmeter te controleren of te vervangen. In de praktijk werkt het vaak zo: men vult online een formulier in (bijna alle netbeheerders bieden hiervoor online portalen aan) en geeft aan dat men over twee weken een balkoncentrale met xy Watt aansluit . Hoort men binnen deze tijd niets tegengestelds, dan kan men de installatie na afloop van de 2 weken aansluiten . Een expliciete schriftelijke vergunning van de netbeheerder komt meestal niet – het zwijgen binnen de termijn geldt als toestemming (vergelijkbaar met een aangifteprocedure). Belangrijk: De netbeheerder mag de aanmelding in de regel niet weigeren, zolang de installatie voldoet aan de voorschriften. Voor balkoncentrales tot 800 W is er geen vergunningsvoorbehoud, alleen de meldingsplicht .
Wat gebeurt er na de melding? Vaak controleert de netbeheerder eerst welk metertype jullie in huis hebben. Is er nog een oude Ferraris-meter zonder terugloopblokkering geïnstalleerd, dan wordt meestal een moderne digitale bidirectionele meter geïnstalleerd, voordat jullie de PV-installatie in gebruik nemen . Deze metervervanging is voor jullie kosteloos, omdat deze nodig is voor de correcte meting. De nieuwe meter zorgt ervoor dat overtollige zonne-energie naar het net kan vloeien, zonder de meter achteruit te laten lopen. Een vergoeding voor teruggeleverde overtollige stroom is er in Oostenrijk overigens niet – de focus van de balkoncentrales ligt dus op eigen verbruik (daarover meer in het gedeelte PV-opslag). Na de metervervanging (indien nodig) kunnen jullie jullie balkoncentrale officieel inschakelen.
Wie is verantwoordelijk? Verantwoordelijk voor de melding is altijd de regionale distributienetbeheerder (DNB), dus het elektriciteitsnetbedrijf dat jullie gebied voorziet. In Wenen is dat bijvoorbeeld Wiener Netze, in Neder-Oostenrijk de Netz NÖ, in Tirol de Tinetz enz. Welke netbeheerder voor jullie verantwoordelijk is, staat op jullie elektriciteitsrekening. De melding gebeurt – zoals gezegd – meestal online via een klantenportaal of formulier. Sommige netbeheerders bieden ook PDF-formulieren aan om te downloaden, die men ingevuld kan opsturen. Bij twijfel kunnen jullie jullie netbeheerder bellen en vragen naar een “aanmelding van een fotovoltaïsche kleinstroomopwekkingsinstallatie tot 800 W” – men zal jullie dan de procedure uitleggen. Belangrijk is dat jullie vóór de eerste aansluiting melden (termijn 2 weken).
Overigens: Kosten zijn er voor de aanmelding zelf geen. Het betreft slechts een mededeling. Ook lopende kosten (zoals die bijvoorbeeld voor grotere PV-installaties zouden kunnen ontstaan) zijn er voor balkoncentrales niet.
Meldingsbevestiging: Nadat jullie jullie gegevens hebben ingediend, ontvangen jullie in de regel een ontvangstbevestiging of een kopie van de melding. Bewaar deze goed, om bij twijfel te kunnen aantonen dat jullie jullie plicht hebben vervuld. Mocht de netbeheerder vragen hebben (bijv. onduidelijke informatie), dan meldt hij zich bij jullie binnen de twee-weken-termijn. Blijft een reactie uit, dan kunnen jullie ervan uitgaan dat alles in orde is. In de meeste gevallen verloopt dit proces ongecompliceerd en zonder bijzondere voorvallen – de netbeheerders kennen inmiddels de vele aanmeldingen en hebben gestandaardiseerde procedures.